همراه با قرآن: شرایط پذیرش توبه چیست!؟

آیه 82 سوره طه

«وَإِنِّی لَغَفَّارٌ لِّمَن تَابَ وَءَامَنَ وَعَمِلَ صَلِحاً ثُمَّ اهْتَدَی»

و البتّه من، هر کس را که توبه کند و ایمان آورد و کار شایسته انجام دهد، به هدایت برسد، قطعا می بخشم.

* به دنبال آیه‌ی قبل که با تهدید به اتمام رسید، این آیه بشارت الهی را به همراه دارد و این شیوه در همه جای قرآن دیده می شود.
* توبه از هر گناه و خلاف باید متناسب با همان گناه و خلاف باشد. مثلا توبه کسی که نماز نخوانده، قضای نماز است، توبه‌ی مردم آزاری، عذرخواهی است، توبه‌ی کتمانِ حقایق، بیان آن است، توبه‌ی شرک، ایمان به خداست، توبه‌ی مال مردم خواری، ردّ اموال به صاحبان آن است.

* گرچه در این آیه سخن از بخشش توبه کنندگان است، امّا در آیه‌ی دیگر می خوانیم: کسانی که بعد از ایمان، کفر بورزند وبر آن بیفزایند، دیگر هرگز توبه آنان قبول نخواهد شد. (انّ الّذین کفروا بعد ایمانهم ثمّ ازدادوا کفرا لن تقبل توبتهم) (آل عمران، 90.)

* انبیای الهی نیز از خدا طلب مغفرت می کردند؛ آدم علیه السلام: (ان لم تغفرلنا) (اعراف، 23.)، نوح علیه السلام: (الاّ تغفرلی وترحمنی) (هود، 47.)، ابراهیم علیه السلام: (اطمع ان یغفرلی)(شعراء، 82.)، موسی علیه السلام: (ربّ اغفرلی ولاخی) (اعراف، 151.)، عیسی علیه السلام: (وان تغفرلهم)(مائده، 118.) و محمّد صلی الله علیه و آله: (واستغفره) (نصر، 4.)

* در روایات مراد از «اِهتدی»، هدایت به ولایت اهلبیت علیهم السلام دانسته شده است.(کافی، ج 8، ص 393.)
* راه توبه بر آنان که مشمول غضب الهی شده اند، باز است. (فقد هوی ...انّی لغفّار)

* بازگشت واقعی انسان، مغفرت وآثار بسیاری را از جانب خدا در پی دارد. (انّی لغفّار لمن تاب)
* توبه با شرایطی پذیرفته می شود. الف: بازگشت (تاب)، ب: ایمان (آمن)، ج: کار خوب (عمل صالحا)، د: هدایت پذیری (اهتدی).

* حتّی ایمان وعمل صالح بدون هدایت پذیری از هادیان الهی کافی نیست. (آمن و عمل صالحا ثمّ اهتدی) (آری، اگر ایمان وعمل صالح باشد، ولی انسان در خط هدایت هادیان الهی قرار نگیرد، صید سامری وبلعم باعوراها می شود.)

* مومن بودن و مومن شدن مهم است، امّا مومن ماندن مهم تر است. (ثم اهتدی)